Metoda NDT Bobath w rehabilitacji osób po udarze mózgu

Udary niedokrwienne mózgu, które stanowią aż 80% wszystkich udarów, spowodowane są znacznym zwężeniem lub całkowitą niedrożnością tętnic szyjnych, do których dochodzi w wyniku miażdżycy. Chociaż w wyniku złej diety i siedzącego trybu życia udaru mózgu dostają coraz młodsi ludzie, nadal w grupie największego ryzyka są osoby starsze. Po udarze należy stworzyć warunki, dzięki którym ogniska niedokrwienne w mózgu mogą się zagoić, co zmniejsza ryzyko powtórnego udaru. Ponadto ważnym elementem jest rehabilitacja osoby po udarze, by odzyskała ona pełną motorykę. W tym celu stosuje się specjalistyczne metody rehabilitacji, bardzo często jest nią metoda NDT Bobath, która stworzona z myślą o najmniejszych pacjentach, doskonale sprawdza się również w rehabilitacji osób dorosłych, w tym również osób najstarszych. Czym jest metoda NDT Bobaht i jakie ma zastosowanie w rehabilitacji osób po udarze mózgu?

Czym jest metoda NDT Bobath?

Berta Bobath (fizjoterapeutka) oraz Karl Bobath (lekarz pediatra i chirurg) stworzyli innowacyjny w swoich czasach system rehabilitacji zarówno dzieci z chorobami centralnego układu nerwowego, jak i dorosłych, którzy w wyniku np. udaru mózgu również zmagają się z efektami nieprawidłowo działającego CUN. Jako piersi zauważyli potrzebę zastosowania i co najważniejsze połączenia celów skutecznej rehabilitacji z możliwościami ludzkiego organizmu:

• plastyczność centralnego i ośrodkowego układu nerwowego – dzięki temu za pomocą indywidualnie dobranej rehabilitacji można nieprawidłowe odruchy zmienić na prawidłowe
• uczenie sensomotoryczne – w metodzie NDT Bobath kluczową rolę odgrywa wypracowywanie prawidłowych odruchów motorycznych
• indywidualne stawianie celów terapeutycznych – metoda NDT Bobath jest bardzo skuteczna, o ile jest przeprowadzana w sposób prawidłowy, jednym z warunków jest indywidualne stawianie celów terapeutycznych i praca z pacjentem według indywidualnie dobranych ćwiczeń
• okresowe oceny efektów rehabilitacji – jest konieczne do stopniowej zmiany indywidualnych celów terapeutycznych i optymalizacji procesu rehabilitacji
• deficyty ruchowe po uszkodzeniu CUN wynikają z patologii odruchów, które w związku z plastycznością układu nerwowego można stopniowo zmienić w odruchy niepatologiczne

Metoda NDT Bobath opiera się na głównym założeniu, by pacjent w wyniku rehabilitacji odzyskał sprawność poprzez odtworzenie utraconych funkcji – możliwe jest to dzięki uzyskaniu kontroli posturalnej i ruchu selektywnego. Hamując nieprawidłowe wzorce odruchów, rehabilitant wpływa także na obniżone napięcie mięśniowe. W metodzie NDT Bobath niezwykle ważną rolę odgrywają najbliżsi pacjenta – również oni uczestniczą w procesie rehabilitacji, pilnując, by w trakcie opieki nad chorym hamować nieprawidłowe wzorce. Rehabilitację metodą NDT Bobath należy zacząć najwcześniej, jak to możliwe, by od samego początku nieprawidłowe odruchy hamować, a wywoływać prawidłowe. Jednocześnie rehabilitacja nie może stwarzać pacjentowi bólu.

Metoda NDT Bobath – rehabilitacja po udarze krok po kroku

Proces rehabilitacji osób po udarze został podzielony na 4 główne etapy:

1. Na tym etapie rehabilitant głośno mówi o tym, jakie ruchy są wykonywane – tak, aby pacjent miał pełną świadomość, jakie ruchy i odruchy są prawidłowe. Ponadto zwraca się uwagę na to, by pacjent nie rekompensował ruchów niesprawnej kończyny zdrową. W tym celu łóżko pacjenta należy ustawić tak, by po przedmioty ze stolika sięgał porażoną kończyną oraz by z łóżka wstawał również chorą kończyną.
2. W drugim etapie wprowadzane są ćwiczenia na stawy w porażonych kończynach, a do rehabilitacji włącza się również ćwiczenia mięśni tułowia, które są potrzebne do stabilizacji całego ciała.
3. W trzecim etapie wprowadzane są ćwiczenia w podporach, aby wypracować ruchy całościowe kończyn zdrowych, kończyn sparaliżowanych oraz tułowia.
4. W ostatnim etapie rehabilitant ćwiczy z pacjentem sparaliżowaną rękę i dłoń tak, aby jej ruchy były jak najbardziej precyzyjne. Ćwiczenia sięgania, chwytania mają na celu sprecyzować i upłynnić ruch najbardziej, jak to jest możliwe.

Liczne badania wykazały, że metoda NDT Bobath jest jedną z najskuteczniejszych metod rehabilitacji osób po udarze mózgu. Rehabilitacja musi być jednak dobierana indywidualnie, a za najskuteczniejsze uważa się łączenie metody NDT Bobath z innymi metodami rehabilitacyjnymi. Oprócz właściwie dobranej metody rehabilitacji w powracaniu pacjenta po udarze do zdrowia ogromną rolę odgrywa zaangażowanie samego pacjenta, rehabilitanta, całego zespołu medycznego oraz rodziny i bliskich pacjenta.

Artykuł powstał przy współpracy specjalistów z Akademii Ruchu w Warszawie.